Gevolgen in het dagelijks leven
Hoogbegaafd zijn betekent niet automatisch dat alles makkelijk gaat. Veel hoogbegaafde mensen ervaren juist uitdagingen in het dagelijks leven. Zo kunnen schoolse vaardigheden zoals plannen, organiseren, omgaan met emoties en samenwerken met anderen lastig zijn. Ook het sociale contact verloopt niet altijd vanzelf. Omdat hoogbegaafdheid relatief weinig voorkomt (ongeveer 1 op de 20 mensen), voelen sommigen zich anders of alleen.
Hoogbegaafden denken vaak diep na over zichzelf en de wereld om hen heen. Daardoor kunnen alledaagse dingen, zoals het begrijpen van sociale regels of de maatschappij, verwarrend of vermoeiend zijn. Ze stellen zichzelf veel vragen en blijven vaak lang nadenken over zaken waar anderen snel overheen stappen.
Ook op sociaal gebied kunnen er moeilijkheden ontstaan. Het maken en onderhouden van vriendschappen of relaties kan lastig zijn, net als het vinden van passende vrijetijdsbesteding. Omdat hoogbegaafden vaak sneller en op een andere manier denken, voelen ze zich soms niet begrepen door hun omgeving. Dat kan leiden tot frustratie of een gevoel van eenzaamheid. Een plek waar hoogbegaafden elkaar ontmoeten, zoals een speciale groep of community, kan helpen. Soms is ook begeleiding nodig, op school, op het werk of in het dagelijks leven.
Vaktherapie bij hoogbegaafdheid
In vaktherapie ligt de nadruk niet op praten, maar op doen en ervaren. In plaats van alleen met woorden te werken, ga je actief aan de slag. Daardoor is vaktherapie ook geschikt voor mensen die moeite hebben met praten over wat ze voelen of denken, of die juist veel in hun hoofd zitten. Deze praktische aanpak helpt om patronen van vermijding of ‘coping’ te doorbreken. De vaktherapeut maakt gebruik van creatieve werkvormen en materialen, en past de oefeningen aan op wat jij nodig hebt en hoe jij de wereld beleeft. De focus ligt op jouw kwaliteiten en op positieve ervaringen die je tijdens de therapie opdoet.
Samen met jou kijkt de therapeut naar waar je tegenaan loopt. De doelen kunnen bijvoorbeeld gaan over je lichaamsgevoel, hoe je functioneert in het dagelijks leven, of hoe je omgaat met anderen. Denk aan:
• Ontspanningsoefeningen om te leren voelen waar je spanning in je lichaam vasthoudt, en hoe je die kunt loslaten.
• Oefeningen om emoties te herkennen: hoe voelt het in je lichaam als je boos, bang of gespannen bent?
• Rollenspellen of samenwerkingsopdrachten om te oefenen met sociale situaties of met het herkennen van emoties bij anderen.
Tijdens of na de oefeningen bespreek je samen met de therapeut wat je hebt ervaren. Wat voelde je? Wat dacht je? Wat deed het met je? Op die manier krijg je inzicht in jezelf, kun je gevoelens uiten en ontdek je nieuwe manieren van reageren. Vaktherapie is dus niet alleen doen, maar ook ontdekken, oefenen én groeien.
Behandeltraject en werkwijze
Vaktherapie kan op verschillende manieren worden aangeboden: individueel, in een groep of samen met het gezin. Hoe de therapie eruitziet – de duur, de frequentie, de locatie en de manier van werken – hangt af van de problemen die iemand naast zijn of haar hoogbegaafdheid ervaart.
Om ervoor te zorgen dat de therapie ook echt helpt in het dagelijks leven, werkt de vaktherapeut zo veel mogelijk samen met belangrijke mensen in de omgeving van de cliënt, zoals ouders, school of andere hulpverleners. Ook wordt er veel aandacht besteed aan het toepassen van wat iemand leert tijdens de therapie, buiten de therapieruimte.
Vaktherapie is minder geschikt in situaties waarin iemand niet gemotiveerd is om in therapie te gaan of in een acute crisis verkeert (bijvoorbeeld tijdens een psychose, bij een ernstige depressie of suïcidaliteit). In zulke gevallen is eerst andere hulp nodig. Als iemand daarna weer wat meer stabiliteit heeft, kan vaktherapie alsnog helpend zijn.
